Inteligentne wykorzystanie białka ważne dla zdrowia prosiąt

W krytycznym okresie odsadzenia każdy mały krok dotyczący młodych prosiąt musi być wykonany tak łagodnie, jak to możliwe. Jednym z takich kroków jest przygotowanie zawartości białka paszowego w najlepszy możliwy sposób – w odpowiedniej jakości i ilości. 

Na całym świecie rośnie świadomość konieczności ograniczenia stosowania antybiotyków w hodowli świń. Na przykład Chiny zakazały ostatnio stosowania kolistyny, natomiast Unia Europejska wprowadziła zakaz stosowania tlenku cynku, który wejdzie w życie od 2022 r., i dąży do dalszego ograniczenia stosowania antybiotyków. Ponadto brazylijskie Ministerstwo Rolnictwa, Zwierząt Gospodarskich i Zaopatrzenia w Żywność (MAPA) podjęło niedawno decyzję o zakazie stosowania 3 antybiotyków wspomagających wzrost.  

Aby sprostać tym nowym wyzwaniom, konieczne jest podejście multidyscyplinarne. Jednym z kluczowych elementów we wspomaganiu zdrowia jelit jest dokonywanie właściwych wyborów żywieniowych. Hodowanie prosiąt w sposób zdrowy, bez antybiotyków lub z ich niewielką ilością wymaga zwrócenia uwagi na stosowanie białek i trawienie. 

Zdrowie jelit jest wynikiem subtelnej interakcji pomiędzy żywicielem, jego drobnoustrojami i środowiskiem. Zmiana tej wrażliwej relacji prowadzi do dysfunkcji jelit, a w konsekwencji do problemów zdrowotnych. Odsadzenie powoduje jednak nieuchronne zmiany i stres, spowodowane np. nową hierarchią, nowym środowiskiem i przejściem od mleka lochy do diety roślinnej. 

Ponieważ gospodarz jest młody, mikrobiota w jego jelicie nie jest jeszcze do końca ukształtowana. Wiadomo także, że prosię przed odsadzeniem wydziela niewielką ilość enzymów. W przypadku odsadzenia na wczesnym etapie (np. w wieku 21 dni) wyżej wymienione czynniki powodują jeszcze mocniejsze zachwianie równowagi, zaburzenia zdrowia jelit i ostatecznie biegunkę po odsadzeniu. 

W tym kontekście białko jest jednym z najważniejszych czynników w utrzymaniu stabilnej równowagi, ponieważ niestrawione (roślinne) białko szybko prowadzi do fermentacji bakteryjnej i przerostu patogenów. 

Na trawienie białka może mieć wpływ wiele czynników. 

Ogólnie rzecz biorąc, z niestrawionym białkiem w jelitach prosiąt mogą zdarzyć się dwie rzeczy. Zostanie ono włączone do białka bakteryjnego, a następnie wydalone wraz z kałem. Ewentualnie – i tak się dzieje najczęściej – niestrawione białka fermentują, wytwarzając energię. Zaletą tego procesu jest to, że prowadzi on do powstawania rozgałęzionych i krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, mających pozytywny wpływ na obniżenie pH i dostarczanie energii do kosmków. 

Wadą fermentacji białkowej jest jednak znacznie większy wpływ, ponieważ ten rodzaj fermentacji prowadzi również do powstawania monoamin, poliamin, amoniaku, siarkowodoru, fenoli i indoli. Ponieważ bariera jelitowa zostaje szybko naruszona w ciągu 24 godzin po odsadzeniu, te toksyczne metabolity fermentacji białek zagrażają integralności jelit, prowadząc do stanu zapalnego. 

Krótko mówiąc, w unikaniu fermentacji białka ogromną rolę odgrywa wybór odpowiedniego źródła białka. W diecie prosiąt powszechnie stosowane są produkty, takie jak białko ziemniaczane, mączka rybna, białko ryżowe lub koncentrat białka serwatkowego. Najważniejszym surowcem do suplementacji białka w hodowli zwierząt jest jednak soja. Ten surowiec jest dostępny na całym świecie i ma dobry profil aminokwasowy. 

Istnieje wiele sposobów podawania świniom soi. Dość drogie pochodne soi to koncentraty białka sojowego, izolaty sojowe, soja pełnotłusta, soja sfermentowana oraz soja poddana działaniu enzymów. Najczęstszą formą podawania soi w świńskiej diecie jest jednak mączka sojowa. 

Niezależnie od wykorzystywanego źródła soi ogólnie przyjmuje się, że przed zastosowaniem w paszach zwierzęcych soja wymaga przetworzenia ze względu na obecność substancji antyodżywczych (ANF). Różnią się one pod względem obecności, toksyczności oraz stabilności cieplnej. Jeśli chodzi o trawienie białek, soja zawiera specyficzne inhibitory proteaz – związki, które hamują proteazy, aby prawidłowo wykonywały swoje zadanie. Poziom inhibitorów trypsyny obecnych w soi określany jest przy pomocy tak zwanego poziomu „aktywności inhibitora trypsyny”. 

Poprzez zastosowanie odpowiedniego etapu ogrzewania podczas procesu produkcji można zredukować inhibitory trypsyny do akceptowalnego poziomu, aby nie zakłócać trawienia białka, o czym jest mowa powyżej. Oprócz inhibitorów trypsyny soja zawiera również inne substancje antyodżywcze, takie jak lektyny, białka antygenowe lub węglowodany złożone. Patrz Tabela 2. Można je również zredukować w zależności od źródła soi. Najbardziej znanym przykładem jest końcowy koncentrat białka sojowego, w którym w drodze wodno-alkoholowej ekstrakcji redukowane są białka antygenowe oraz oligosacharydy. Proces ten prowadzi do uzyskania produktu o wysokiej zawartości białka i niskiej zawartości ANF, stosowanego w paszach dla prosiąt i młodych zwierząt w ogóle. 

Efektem ubocznym obróbki cieplnej mączki sojowej jest jednak potencjalne uszkodzenie struktury białka prowadzące do nieodwracalnej „reakcji Maillarda” – reakcji chemicznej między cukrami redukującymi a aminokwasami. Na skutek tej reakcji lizyna staje się niedostępna dla świń. Warto wykonywać pomiar reaktywnej lizyny, ponieważ pomaga on określić, jaka część lizyny może zostać poddana depozycji białka. 

Wartości standaryzowanej strawności jelitowej (SID) białka surowego i aminokwasów w produktach sojowych są zazwyczaj publikowane w bazach danych składników paszowych. Te dane dotyczące strawności są wykorzystywane dla wszystkich kategorii świń, co sugerowałoby, że odsadzone prosięta miałyby taką samą zdolność trawienia, jak dorosłe świnie. 

W przypadku większości źródeł białka dostępne są jedynie ograniczone dane SID białka surowego i aminokwasów w odniesieniu do prosiąt. W odniesieniu do prosiąt częściej badana była jednak mączka sojowa. Badania potwierdziły, że standardowe wartości strawności jelitowej dla tuczników nie mogą być stosowane wprost dla prosiąt, ponieważ są one często przeszacowane. 

Ponadto, ponieważ mączka sojowa jest produkowana na dużą skalę na całym świecie, parametry produkcji mogą się różnić. Choć są one coraz bardziej ujednolicone, badania niemieckie z 2012 roku wykazały, że różne pochodzenie mączki sojowej prowadziło do różnych wartości SID surowego białka i aminokwasów u wcześnie odsadzonych prosiąt (17 dni, średnio 5,6 kg). 

Średnio (spośród 6 partii na pochodzenie) stwierdzono istotną różnicę – pomiędzy 77 a 80% – w poziomie SID białka surowego. Wyniki te potwierdzają również twierdzenie, że wartości SID zależą od wieku. Ponieważ w bazach danych składników SID surowego białka w mączce sojowej wynosi zazwyczaj około 85-93%. 

Kluczowe znaczenie ma nie tylko podawanie odpowiedniej jakości białka, ale również jego odpowiedniej ilości. Kilku autorów powiązało dietę o zbyt wysokim poziomie białka z dysbiozą i biegunką. Zbyt duża ilość białka może doprowadzić do zwiększenia strumienia niestrawionego białka, co sprawia, że jeszcze ważniejszy staje się wybór łatwo strawnych źródeł białka. Dominujące fermentatory białek, takie jak E. coli i Clostridium, uzyskują przewagę i doprowadzają do biegunki po odsadzeniu. 

Dlatego zmniejszenie zawartości białka może obniżyć poziom fermentacji i tym samym poprawić zdrowie prosiąt. Ostatnie badania przeprowadzone przez dr Martina Nyachoti i in. na Uniwersytecie Manitoba w Kanadzie wykazały, że niska zawartość białka w paszach dla odsadzonych prosiąt zmniejszyła ilość toksycznych metabolitów mikrobiologicznych. Oczywiście należy unikać spadku wydajności na skutek zbyt dużego obniżenia poziomu białka. 

Podsumowując, zarówno jakość, jak i ilość białka (sojowego) ma ogromne znaczenie dla prosiąt i stanowi ważne ogniwo w ogólnym podejściu do hodowli świń bez antybiotykowych stymulatorów wzrostu czy tlenku cynku. Bardziej zrównoważony biznes można osiągnąć poprzez prawidłowe przetwarzanie źródeł soi, dobrą ocenę strawności i dobrze przemyślany skład.